Kreelseplas

Kreelseplas

Wanneer de ‘Kreelseplas’ is ontstaan, is onbekend. De plas ligt aan de Kreelseweg, vernoemd naar het goed ‘Kreel’. Deze weg verbindt Ede, via Mossel, met Otterlo.

Het is niet geheel duidelijk of de plas tot de Ginkel werd gerekend, of aan de buurt Ede-Veldhuizen behoorde. Het oude goed ‘Kreel’ behoorde waarschijnlijk wel tot Ede-Veldhuizen, daar het een hoeve hout in het Edesche Bos bezat. Vanaf 1770 rukten zandverstuivingen ook hier sterk op: in 1840 was het ‘Kreelse Zand’ 130 ha groot. Later nam begroeiing in de vorm van heide en bossen weer toe.

Smeltwater
Sinds eeuwen ligt er op de Ginkel, grofweg noordelijk van de Herberg Zuid Ginkel, een landbouwenclave met akkers en weilanden. Deze landgoederen/boerennederzettingen kennen we onder de namen ‘Kreel’, ‘Hindekamp’ en ‘Groot-Ginkel’. Dat in dit, overigens droge, gebied van zandgronden akkerbouw mogelijk is en was, komt doordat twee smeltwater-dalen uit de ijstijden hier samenkomen. Hierdoor werd in de loop der eeuwen een waterondoorlatende leemlaag gevormd. Over deze schuin aflopende laag stroomt ondiep grondwater vanaf De Driesprong toe. Daardoor kent het gebied meerdere watergangen, poelen en plassen. Dit landbouwgebied is circa 150 ha groot en is bijna geheel eigendom van de gemeente Ede.

Drassig
De Kreelseplas ligt op het laagst gelegen stuk van de Ginkel. In de nabijheid vinden we nog de ‘Heidebloemplas’ en de ‘Plas van Gent'. Vanaf de Kreelseplas stroomde vroeger een beekje genaamd de ‘Hartense Beek’ zuidwaarts tot in de Ginkelse Heide, waar het ‘verdween’ naar het diepere grondwater. Verderop komt het water weer tevoorschijn, waar het mede de Renkumse beken voedt. De omgeving van de Kreelseplas is drassig en er zijn maar weinig bomen die dat verdragen. Om die reden groeien daar dan ook vrijwel uitsluitend elzen, die op de hogere, droge delen van de Veluwe niet te vinden zijn. In dit drassige gebied is sprake van hoogveenvorming, doordat plantendelen en bladeren in het water vallen en zich opstapelen. Dit sponsachtige materiaal neemt veel water op en kent een bijzondere plantengroei met onder andere veenpluis.

Hengelsport
De Edese hengelsportvereniging ‘Voor Ons Plezier’ had vanaf haar oprichting in 1952 tot aan 1996 de Kreelseplas in pacht. Bij de leden stond de plas bekend als ‘De Karperplas’ van de Ginkel. Tijdens die periode werd de Kreelseplas drie keer uitgebaggerd; voor het eerst in 1953, toen dit karwei met de hand werd gedaan! Later, in 1957 en 1985, werd de plas met behulp van een dragline uitgebaggerd. Voor de vereniging was de Kreelseplas de enige ‘eigen’ mogelijkheid tot het organiseren van viswedstrijden, omdat er in de gemeente geen andere flinke plassen of vaarten te vinden waren.

Vlinderdas
In 1991 presenteerde Bureau Nieuwland uit Wageningen, in opdracht van de gemeente Ede, een inrichtings- en beheerplan voor de landbouwenclave De Ginkel. Passend binnen de eisen van het Nationaal Landschap Veluwe, waarvan het gebied deel uit maakt, kwam Nieuwland met een veel omvattend plan. Het beoogde herinrichting van het gebied door middel van natuurontwikkeling, milieuvriendelijke extensieve landbouw, het scheppen van plas-dras situaties, het afvlakken van de oevers van de plassen, herstellen van houtwallen en het aanleggen van een vleermuizenkelder. Het plan werd aanvaard door de gemeenteraad en na enkele jaren van voorbereiding ging men in het jaar 2000 voortvarend van start. Het Bosbedrijf van de gemeente Ede was verantwoordelijk voor inrichtings- en beheermaatregelen, terwijl Bureau Nieuwland de veranderingen voor de landbouw begeleidde en de coördinatie van het geheel verzorgde.

Anno 2010 is de Kreelseplas een schitterend gebied waar vele zoogdieren (o.a. dassen en vleermuizen), amfibieën (salamanders en padden), reptielen, insecten, vlinders en vogels (zang- roof- en watervogels) zich thuis voelen. De bezoeker kan via vlonders tot de rand van de plas komen en op de geplaatste informatieborden meer te weten komen over de unieke fauna en flora van dit gebied.

Getoonde foto
GA40353