De Paasberg

De Paasberg

Periode:  IJstijd tot heden

Het Veluwe-massief is ontstaan in de voorlaatste IJstijd (200.000 tot 130.000 jaar geleden). Eén van de uitlopers daarvan kennen we in Ede onder de naam ‘Paasberg’.

De verschillende ‘bergen’ die we in Ede en Lunteren vinden maken deel uit van een stuwwal die duidelijk te zien is vanuit de Gelderse Vallei. De naam Paasberg is waarschijnlijk ontstaan door het feit dat op deze plaats in het verleden zogenaamde paasvuren werden ontstoken.

Akkers
Onderaan de stuwwal vormden zich landbouwgronden; ‘engen’ genaamd. De engen onderaan de Paasberg werden in de 18e eeuw verkaveld en door de kerk en de heren van Kernhem in pacht uit gegeven. Deze gronden werden de ‘vleugelakkers’ genoemd en strekten zich uit van de huidige Trapakkers tot de Achterdoelen. De Paasberg behoorde tot de buurt Ede-Veldhuizen. In die tijd was de Paasberg grotendeels kaal, op een grote lindeboom na en wat struiken.

Uitzicht
Rond het jaar 1700 werd het panorama vanaf de Paasberg al beschreven door de schrijver en uitgever Francois Halma in zijn ‘Woordenboek’: …….het Dorp Ede leit in eene vermaakelijke Landtsdouwe …… vooral wanneer men de ogen laat weiden van eenen kleinen Heuvel, het Paaschbergjen geheten …… het dorp ziet men vandaar in eene valeije gelegen …..  Honderdvijftig jaar later beschrijven anderen nog steeds het fraaie uitzicht, waarbij zelfs de Domtoren van Utrecht zichtbaar zou zijn! Bovenop de Paasberg was tot ca. 1930 een houten koepeltje te vinden, van waaruit men van de omgeving kon genieten.

Straatweg
De aanleg van de straatweg naar Arnhem in 1928 maakte een diepe insnijding noodzakelijk, waardoor de Paasberg min of meer in tweeën gesneden werd. Sindsdien bleef het gedeelte ten noorden van de straatweg de Paasberg en werd de zuidelijke zijde voortaan Klinkenberg genoemd. De grond voor deze aanleg werd door de buurt Ede-Veldhuizen gratis aan de gemeente afgestaan. In 1832 stond de buurt opnieuw grond af; deze keer voor de plaatsing van een monument ter nagedachtenis aan Anna Maria Moens. Zij was de welbekende directrice van de kostschool in Huize Kernhem.

Villa’s
In 1886 werd door de heer Schuurman bovenop de Paasberg een grote villa gebouwd die de naam ‘Chasselay’ kreeg. Door een verhaal over een verloren lijkkist werd beweerd dat het in en rond het huis spookte (het spook van Chasselay). Al voor de Tweede Wereldoorlog vertrok de laatste bewoonster, freule Van Leynden, en werd het huis gesloopt. Daarmee is ook het spook verdwenen. In 1915 werd op de Paasberg de kapitale villa ‘De Hoge Paasberg’ gebouwd. De Amsterdamse handelaar Anne Willem van Eeghen ging samen met zijn zuster in de villa wonen (beiden waren ongetrouwd). Van Eeghen heeft 23 jaar op De Hoge Paasberg gewoond; hij stierf in 1938. Van 1939 tot 1946 werd de villa bewoond door burgemeester L.R. Middelberg. Deze villa staat nog altijd op de Paasberg.

Mausoleum
In 1945 egaliseerden de Canadese bevrijders van Ede grote delen van de Paasberg en werden gazons aangelegd. Op het hoogste punt werd het ‘Mausoleum’ gebouwd; een monument voor gevallen verzetstrijders. Het Mausoleum en het monument  'De gevallen verzetsstrijder' werden onthuld in 1947. Het gedenkteken werd bij die gelegenheid overgedragen aan de gemeente. De 7e Canadese Infanterie Brigade hielp bij de bouw van dit grafmonument.

Raadhuis
Onderaan de Paasberg werd tussen 1974 en 1977 het nieuwe (huidige) gemeentehuis van Ede gebouwd. Architect prof. J.B. Bakema ontwierp dit gebouw, gebruikmakend van de glooiing van de Paasberg, waar het tegenaan ligt. Op 25 augustus 1977 opende (toen nog) prinses Beatrix het gebouw.

Getoonde foto
GA10670