Trapakkers

Trapakkers

Periode: 1979 tot heden

De Trapakkers aan de Paasbergerweg zijn oorspronkelijk ‘engen’, zoals elk dorp aan de Veluwezoom die had: landbouwgrond aan de voet van een stuwwal. Deze stuwwallen zijn in de laatste IJstijd gevormd. 

In de 18^e eeuw werden deze engen verkaveld en in pacht uitgegeven door de kerk en de heren van Kernhem. Door regen spoelde grond en mest van de hoger gelegen delen steeds naar beneden. Om dit probleem te voorkomen werden in de negentiende eeuw de akkers trapsgewijs aangelegd. Er wordt wel beweerd dat dit is afgekeken van de Indonesische sawa’s, maar zeker is dit niet. Door de groei van het dorp kwamen de akkers binnen de bebouwing te liggen en raakten in verval, met name van de trapsgewijze opbouw was weinig meer over. Deze akkers maakten oorspronkelijk deel uit van een groter perceel, tegen de glooiende helling van de Paasberg, dat Vleugelakkers was genaamd en zich uitstrekte van de huidige trapakkers tot de Achterdoelen.

Stichting
Het was oud-wethouder Marten Wiegeraadt die tijdens een bestuursvergadering van de vereniging Oud-Ede in 1978 een pleidooi hield om dit stukje Ede in oude luister te herstellen. Hij vond enthousiaste medestanders in David de Nooij en Wim Jacobs. Men slaagde er in een groot aantal vrijwillige medewerkers aan te trekken, deskundigheid over het telen van oude gewassen te verkrijgen, fondsen te werven en instanties mee te krijgen. Op voorstel van Wiegeraadt kreeg het akkercomplex de naam ‘Trapakkers’. De trapakkers liggen vlak achter het gemeentehuis van Ede en zijn eigendom van de gemeente. Het zijn vijf akkers van elk ruim 100 meter lang en 30 meter breed. Het hoogteverschil tussen de hoogste en de laagste akker is zes meter. In 1979 heeft de inmiddels opgerichte stichting ‘De Trapakkers’ samen met de VVV de akkers weer in de oude staat laten herstellen. De rechte kanten zijn opgebouwd uit heideplaggen, om te voorkomen dat de grond weer naar beneden spoelt. 

Handwerk
De trapakkers worden bewerkt door vrijwilligers, die in traditionele kledij het land bewerken op al even traditionele wijze. Dus wordt de houten ploeg en de eveneens houten eg getrokken door paarden en worden aardappelen en uien met de hand gepoot. Er worden veel verschillende (oude soorten en rassen) gewassen verbouwd, waarvan het zaaien uiteraard ook handwerk is. Zo wordt er rogge, gerst, haver, tarwe, mais, spelt en mosterd verbouwd, maar ook rode klaver, boekweit, koolzaad en raapzaad. Daarnaast wordt er een flink perceel met vlas ingezaaid. Vanzelfsprekend wordt ook de oogst met de hand gedaan en wordt er gemaaid met de ‘zicht’ en de ‘pikhaak’. Vrijwilligers bundelen het gemaaide koren met de hand in schoven, die in tientallen bijeengezet ‘gast’ heten. Na droging op het veld worden de schoven met paard en wagen afgevoerd en nog enkele weken in schuren bewaard tot het dorsen. Ook het rooien van het speciale aardappelras Ottenaars gaat met de riek en de hand.

Vlegelen
Het dorsen van de verschillende graansoorten gebeurt uiteraard ook op traditionele wijze. Met dorsvlegels slaan mannen en vrouwen (in Veluwse klederdracht) de graankorrels uit aren en halmen. Dit is een arbeidsintensief karwei, waarbij de dorsers om-en-om in een gestaag ritme met hun vlegel op het koren slaan. Tijdens de Trapakkerdag, de Heideweek, de Bennekomse Vlegeldag en braderieën trekt het ‘vlegelen’ altijd veel aandacht. De Trapakkerdag wordt in de tweede week van augustus gehouden. Hier worden ook corndollies gevlochten, bijenkorven gemaakt, mosterd gedraaid en vlas bewerkt en gesponnen, en zijn verschillende producten van de oogst te koop. Wie de harde werkers op het land bezig wil zien kan terecht op de Trapakkers op de dinsdagochtenden van mei tot en met augustus.

Getoonde foto's:
GA17160  Ploegen op de Trapakkers
GA34100  Het maaien van het koren