Openluchttheater De Eder Kuil

Openluchttheater De Eder Kuil

Periode: 1936 tot heden

Het Openluchttheater De Eder Kuil is op 1 juli 1936 feestelijk geopend met veel muziek en zang en een openingsrede van burgemeester Baron Creutz. Het openluchttheater heeft 2060 zitplaatsen en enkele honderden staanplaatsen. 

Al tijdens de opening bevat het theatercomplex twintig schijnwerpers, een installatie voor voetlicht en vele aansluitmogelijkheden. Bij de aanleg is zorgvuldig rekening gehouden met de hoogteverschillen in het terrein en de bestaande beplanting.

Zandgat
Het terrein van het openluchttheater is oorspronkelijk in bezit van de buurt Ede-Veldhuizen. Sinds 1911 wordt er zand afgegraven (15 cent per kar!) voor bouwwerkzaamheden. Edenaren noemen het zandgat al snel ‘De Eder Kuil’. De buurt Ede-Veldhuizen is eeuwenlang verantwoordelijk voor het onderhoud van de (zand)wegen op haar gebied. Door het steeds intensievere verkeer wordt dit onderhoud rond 1930 te kostbaar en tijdens de buurtspraak van 1931 stelt het bestuur voor om alle wegen gratis over te doen aan de gemeente. De gemeente eist daarbij tevens de overdracht van het zandgat. Op 12 september 1932 worden de wegen en andere bezittingen van de Buurt overgedragen aan de gemeente.

Werkverschaffing
In 1932 komt er een rijksregeling tot stand waardoor grote projecten als werkverschaffing kunnen dienen. In dat kader worden in Ede diverse beken uitgegraven, zandwegen verbeterd, riolering aangelegd en het natuurbad De Zanding uitgegraven. De toenmalig directeur Gemeentewerken, de heer A. Weener, komt met het voorstel om een openluchttheater aan te leggen. De naam theater wordt als te frivool beschouwd, daarom wordt aanvankelijk gesproken over een openlucht vergaderplaats. Het plan krijgt zonder moeite rijkssubsidie. In 1935 wordt begonnen met het verder uitgraven van het zandgat, wat geheel met mankracht moet worden uitgevoerd. Er wordt 20.500 kubieke meter grond uitgegraven en verplaatst, alles met kruiwagens en kiepkarren op rails. Hierbij moet een hoogteverschil van tien meter overbrugd worden. Een deel van de arbeiders wordt gehuisvest in het ‘werkverschaffingkamp voor jeugdige werklozen’ op de Ginkelse heide.

Mooiste van het land
Het ontwerp van Weener is het grootste en wordt door velen beschouwd als het mooiste van ons land. Ter vergelijking: het Amsterdamse openluchttheater uit dezelfde tijd kan 1300 à 1600 personen bevatten. Wat het theater verder zo opmerkelijk maakt is het padenstelsel. Nergens zijn paden door middel van tunnels, trappen, taluds en beplanting zo nauwkeurig en fantasievol ingepast; toneelspelers kunnen zich ongezien voor het publiek verplaatsen. De gebouwen op het terrein, zoals kleedgebouw, kassa en toiletgebouwen, zijn een duidelijk voorbeeld van de ‘Nieuwe Bouwen’- stijl.  Dankzij de afsluiting door heuvels en geboomte is de akoestiek in De Eder Kuil buitengewoon goed.

Canadezen
Na de bevrijding van Ede, 17 april 1945, blijkt het openluchttheater flink te hebben geleden onder de oorlogsactiviteiten. Ook zijn veel houten zittingen van de banken verdwenen om als brandhout te worden gebruikt. In de zomer van 1945 ontfermen Canadese soldaten, in afwachting van hun repatriëring, zich over een aantal wederopbouwprojecten in Ede. Soldaten van de 7^e Canadese Infanterie Brigade belasten zich met een flinke opknapbeurt van het openluchttheater. Zo worden gebouwen en paden hersteld en worden de verdwenen zittingen vervangen door betonnen banken. Ter ere van deze hulp is een gedenksteen geplaatst bij het toegangspad naar de tribune.

Wisselend succes
In de jaren vijftig en zestig worden in het openluchttheater veel voorstellingen gegeven en activiteiten georganiseerd. Toneelvoorstellingen, operette- en balletvoorstellingen en muziekuitvoeringen trekken veel publiek. Zelfs René Sleeswijk keurt het Edese Openluchttheater goed voor zijn revue: hij geeft er een première. Daarnaast zijn er uitvoeringen van gymnastiekverenigingen, taptoes, Koninginnedagfeesten en Heideweek activiteiten. In latere jaren neemt het gebruik van De Eder Kuil af. Er worden steeds weer pogingen gedaan om het theater nieuw leven in te blazen, maar erg succesvol is dat meestal niet. Na een renovatie in 2007/2008 komt de stichting Openluchttheater met een ambitieus en gevarieerd programma, zodat het theater weer gebruikt kan worden waarvoor het bedoeld is: activiteiten door en voor bewoners van de gemeente Ede.

Sinds 16 december 2004 is het Openluchttheater De Eder Kuil een beschermd rijksmonument.

Getoonde foto
GA02453