Marie Wandscheer

Marie Wandscheer

Maria Willemina Wandscheer wordt geboren in Amsterdam op 19 november 1856 als dochter van Johann Frederik Christiaan Wandscheer (Amsterdam, 1826) en Anna Christina Pilger (Amsterdam, 1824). Haar vermogende vader is directeur van een scheepvaartmaatschappij.

Maria, roepnaam Marie, heeft een oudere zuster Johanna Sophia Hendrika (Amsterdam, 1854) roepnaam Sofie, en een jongere zuster Johanna Margaretha (Amsterdam, 1858), roepnaam Ite. In 1863 wordt broer Johan Hendrik Martin (eveneens in Amsterdam) geboren.

Amsterdam
Vanaf haar negentiende jaar krijgt Marie schilderles van Valentijn Bing. Van 1876 tot 1886 studeert ze aan de Rijksuniversiteit voor Beeldende Kunsten in Amsterdam. Ze is daar leerling van professor August Allebé; een goede leermeester die Marie afschermt van het modernisme. Zij schildert onder Allabé’s leiding ‘naar de natuur’. Tijdens haar lange studie (aan geld was geen gebrek) maakt Marie kennis met de ‘Amsterdamse Joffers’, schilderessen zoals Lizzy Ansingh, Jo Bauer, Coba Ritsema en Suze Robbertson. Tot 1892 woont de familie Wandscheer in Amsterdam, waar Marie ook schildert. Daarna woont en werkt Marie in Nieuwer-Amstel en in mei 1896 verhuist de familie Wandscheer van Amsterdam naar Ede. Hier gaan de ouders met hun drie dochters, hun zoon en huishoudster Mina wonen in ‘Villa Hugo’ aan de Stationsweg. 

Ede
De (langzaam kleiner wordende) familie blijft in deze woning wonen tot 1947). Al twee jaar na hun komst naar Ede overlijdt de, ongehuwde, zoon Johan op 36 jarige leeftijd. Vader Wandscheer overlijdt in 1897 en moeder in 1912. De drie dames Wandscheer blijven ongehuwd. Marie overlijdt op 18 september 1936, enkele dagen later wordt zij in aanwezigheid van vele kunstvrienden in Ede begraven. Als zus Sofie overlijdt in 1939 woont alleen nog zus Ite, met huishoudster Mina (ruim 50 jaar in dienst!), in de fraai gemeubileerde villa. In 1947 sterft ook Ite, waarmee een einde komt aan het gezin Wandscheer in Ede. Op de plaats van Villa Hugo is later de ‘Sparrenhof’ gebouwd.

Productief
Vooral na de komst van de familie in Ede komt het talent van Marie Wandscheer tot ontwikkeling. Haar voorliefde gaat uit naar stillevens, vooral bloemen, maar zij toont zich ook een uitstekend portretschilderes. In de loop der jaren houdt zij in de grote steden, Amsterdam, Den Haag en Rotterdam tentoonstellingen. Voor zover bekend wordt slechts eenmaal in Ede geëxposeerd. Marie, en ook haar minder bekende zus Ite, hebben weinig behoefte aan geld, want hun talrijke werken gaan voor kleine bedragen van de hand. Bij tal van families in Ede en omstreken hangen nog altijd werken van de dames aan de wand. Marie is lid van meerdere verenigingen van beeldende kunstenaars, zoals: ‘Arti et Amicitiae’ en ‘Sint Lucas’ in Amsterdam en ‘Pictura’ in Dordrecht.

Witsen
In de periode van 1893 tot 1902 woont de schilder/etser Willem Witsen in de villa Zonneberg in Ede. Marie Wandscheer neemt ets lessen bij Witsen. Zij gaat met haar zusters tot de vrienden-, kunstenaarskring behoren; Witsen poseert zelfs voor Marie en hij was ook dikwijls gast in Villa Hugo. Het is opmerkelijk dat de drie bescheiden, ongetrouwde dames passen in het milieu van de Witsen-kring van kunstenaars, met onder andere de schrijver Willem Kloos. Marie bleef vooral met olieverf en aquarel werken; erg veel etsen van haar zijn er niet bekend. Marie Wandscheer overlijdt op 18 september 1936 en wordt enkele dagen later in het bijzijn van vele kunstvrienden in Ede begraven.

1973
Het is Rien Simonis die in 1973, samen met de Edese Kunststichting het initiatief neemt om een tentoonstelling in te richten met werken van Marie Wandscheer. In De Reehorst wordt van 5 tot en met 20 januari een representatieve selectie uit haar omvangrijke werk bijeengebracht. Haar reputatie als bloemenschilderes wordt hier bevestigd: ruim de helft van de geëxposeerde stukken bestaat uit stillevens. Dat veel van haar werk in Ede en omgeving is gebleven wordt tijdens deze tentoonstelling bevestigd: van de 66 tentoongestelde werken is ruim driekwart door Edenaren beschikbaar gesteld.

2006
Op de tentoonstelling die 33 jaar later wordt gehouden is deze verhouding niet anders: 41 van de 58 werken stammen uit de gemeente Ede. Van 19 november 2006 tot 22 januari 2007 kunnen deze werken worden bewonderd in het Historisch Museum Ede. Op initiatief van Anke de Jong is samen met de ‘Vereniging Oud Ede’ de tentoonstelling ‘Wandscheer Weer aan de Wand’ ingericht. Burgemeester R.C. Robbertsen verricht de opening.

In de Edese woonwijk Maandereng is een straat naar Marie Wandscheer vernoemd.

Getoonde foto
GA18484