Landgoed Nergena

Landgoed Nergena

Westelijk van Bennekom ligt het Binnenveld, dat vroeger grotendeels uit veengrond bestond. Hier stond het kasteel Nergena dat al in 1292 en later in 1340 in historische documenten wordt genoemd. Of Nergena eigendom was van de Hertog van Gelre is onzeker. 

Het kasteel stond op Gelders grondgebied en was een wijkplaats tijdens grensconflicten met de bisschop van Utrecht. De verstandhouding tussen de Hertog van Gelre en de Bisschop van het Utrecht was vaak erg slecht. Aan de Gelderse kant lag een reeks versterkingen, waar Nergena er één van was. Andere versterkingen waren: Tarthorst in Wageningen, Harsselo en Hoekelum in Bennekom en Kernhem in Ede.

Herenhuis
In de loop van de vijftiende eeuw is het ‘oude’ kasteel Nergena verwoest. De term ‘kasteel’ is waarschijnlijk overdreven; ‘versterkt huis’ is waarschijnlijk een betere benaming. De haardplaat uit dit kasteel is nog aanwezig in het Bennekomse Kijk- en Luistermuseum. Later is op deze plek het herenhuis Nergena gebouwd. Het landgoed was aan het einde van de vijftiende eeuw in bezit van het geslacht Van Sallandt. Het vererfde vervolgens op de geslachten Van Wees en Van Balveren, om vervolgens in 1664 verkocht te worden aan Lubbert van Eck. Zijn geslacht bewoonde het landgoed gedurende 146 jaar; de jonkeren Van Eck waren allemaal Ambtsjonkers van Ede. In 1810 wordt het huis door Samuel Baron van Eck, Heer van Overbeek en Nergena verkocht. Uiteindelijk heeft de toenmalige burgemeester van Bennekom, Theodorus Prins, het gekocht. Hij liet het huis in 1830 afbreken.

RIVRO
In 1952 is langs de huidige Mansholtlaan in de stijl van dit huis begonnen met de bouw van een nieuw gebouw voor het toenmalige Rijksinstituut voor het Rassenonderzoek van Landbouwgewassen. Architect Mart Bolten, assistent van rijksbouwmeester Gijsbert Friedhoff, ontwierp het complex. Het hoofdgebouw en bijgebouwen zijn enigszins in de stijl van het oude huis opgetrokken, en gelegen ronde de oude ‘Grote vijver’ van Nergena. In 1954 werd het gebouw betrokken, inmiddels is dit gebouw in gebruik door een administratiekantoor.

Boerderijen
Door aankopen zijn de afmetingen van het landgoed in de loop der eeuwen uitgegroeid tot ca. 80 hectare. Daarnaast hadden de leenmannen van Nergena andere bezittingen in pand, leen of bezit (vooral in de nabijheid van Wageningen). Op het voormalige landgoed Nergena bevindt zich nog de boerderij ‘Klein Nergena’, deze boerderij bestond reeds in 1647. Het huidige gebouw is een grote hallehuisboerderij van later datum en is aangemerkt als gemeentelijk monument. Andere boerderijen waarvan de oorsprong tot het landgoed zijn terug te voeren zijn o.a. Groot Steenbergen, Schoonhoven, Schoonhul en Het Zwitsers.

Getoonde foto
GA12901