Lord van Wijhe

Lord van Wijhe

Grote gangmaker tijdens Koninginnedagen en vooral tijdens de Heideweek was in de periode van circa 1935 tot 1955 Gerrit-Jan van Wijhe. Hij was in Ede beter bekend als ‘Lord’ van Wijhe (spreek uit: wieje). 

Gerrit (geboren in Ede op 30 augustus 1894) had deze bijnaam overgehouden aan een paar jaar verblijf in Amsterdam, waar hij had gewerkt bij toneel- en cabaretgezelschappen. Kennelijk slaagde hij daar niet door te breken, want hij keerde terug naar zijn winkel en het met veel antiek ingerichte woonhuis in Ede. 

Winkel
In het centrum van Ede, thans een klein deel van de Molenstraat, vroeger Grotestraat, bevond zich ‘Het goedkoope verkoophuis’, een soort warenhuis, gedreven door de familie Nestelroy. Deze winkel werd in 1929 gekocht door H. van Wijhe, evenals de naast gelegen timmerwerkplaats van Harmsen van Vliet. Zijn kinderen Jans en Gerrit-Jan vestigden hier een galanterieën zaak, met een speelgoedafdeling en later ook feestartikelen. Broer en zus, beiden ongehuwd, dreven de zaak eerst onder de naam ‘De goedkoope winkel’, en later onder de naam ‘Het ouwe Huus’. 

Straat
Het bovengenoemde stukje straat is nu niet meer te vinden: de ene zijde is een drukke verkeersweg geworden, aan de andere zijde zijn de eenvoudige winkels en woningen vervangen door nieuwbouw. In de jaren voor de sloop stond het straatje (onofficieel) bekend als de ‘Lord van Wijhestraat’. Het was hèt centrum van feesten, vooral tijdens de Heideweken. ‘Lord’ verzon elke avond wel iets nieuws; ingewikkelde polonaises, boerenbruiloften, spelletjes, gekostumeerde optochten, stoelendansen midden op straat, enzovoort. Hij bedacht steeds weer nieuwe manieren om feest te vieren en betrok ook de bewoners en winkeliers van ‘zijn’ straat erbij. Vooral de oudere jeugd leefde zich hier uit. En altijd wist ‘Lord’ hiervoor wel weer een groepje muzikanten te vinden om de feeststemming te verhogen.

Toneel
Behalve organisator van feesten was Lord van Wijhe ook een uitstekend toneelspeler; hij had in onze hoofdstad toch wel iets geleerd. In verschillende openluchtspelen van die tijd vervulde hij een hoofdrol. Een voorbeeld hiervan was zijn rol als clown in het openluchtspel van de Heideweek van 1937: Circus Petrowitsch. Ook had hij een groot aandeel in de revue die werd opgevoerd ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van gymnastiekvereniging Sparta. Daarnaast schreef hij, alweer voor de Heideweek, liedjes die soms tot echte meezingers uitgroeiden. ‘Lord’ was een sociaal bewogen mens en er werd in moeilijke omstandigheden nooit tevergeefs een beroep op hem gedaan.

Spandoek
Tijdens de Heideweken werden vele straten van Ede versierd en werden er feestbogen gebouwd. De ‘Lord van Wijhestraat’ vormde daar geen uitzondering op. Slingers en spandoeken verbonden de beide weghelften. Zo was er ook een spandoek gemaakt door ‘Lord’ dat werd opgehangen aan de ene zijde aan de gevel van kapper Idema, aan de andere zijde aan de gevel van manufacturenhandel Leentje de Ronde. De tekst op het spandoek luidde: Laat U zich bij kapper Idema scheren, en bij dominee Slingenberg bekeren!’. Binnen het uur kwam de dominee aangefietst, die liet blijken de tekst niet erg te waarderen. Nog dezelfde avond werd het spandoek verwijderd.

Piloten
Een week na de luchtlandingen rond Arnhem ontfermde Gerrit-Jan zich over twee Engelse gliderpiloten, die al zwervend over de Veluwe door hem werden aangetroffen aan de Bunschoterweg in Ede. Hij nam ze mee naar huis, waar ze van 25 september tot 23 oktober verbleven. De Lord ruilde bijna alles wat hij in zijn winkel had tegen etenswaren voor zijn gasten. Hij trakteerde zelfs één van de piloten op een waar feestmaal, tijdens diens verjaardag. De piloten moeten gedacht hebben dat zelfs in oorlogstijd Nederland een land van melk en honing was! Beide piloten staken met de operatie Pegasus I bij Renkum veilig de Rijn over.

Begrafenis
Ook in de eerste naoorlogse jaren was er in de ‘Lord van Wijhestraat’ nog volop bedrijvigheid en feest rumoer. In 1955 kwam daar abrupt een einde aan. Door moeilijkheden rond subsidie en programma besloot de organisatie dat jaar geen Heideweek te organiseren. Dus kon ook het feest in het straatje van Van Wijhe niet doorgaan. In de ogen van de ‘Lord’ kon de Heideweek en dus ook de Heidekoningin nu wel begraven worden. Hij regelde een koets, plaatste Hennie van Zoelen er in en trok met muzikanten van de Harmonie door het dorp. Alles in stemmig zwart gestoken, compleet met hoge hoed en treurmuziek spelend, afgewisseld door het stuk: ‘op de grote stille heide’.

Nadien bewoog ‘Lord van Wijhe’ zich minder in het publieke leven, maar bepaalde zich tot zijn winkel. Gerrit-Jan van Wijhe stierf op 3 november 1962 in Ede.

Getoonde foto
GA16994