Kröller- Müller Museum

Kröller- Müller Museum

Het Kröller – Müller Museum is vernoemd naar Helene Kröller-Müller. Zij verzamelt, in een relatief korte tijd, bijna 11.500 kunstobjecten. Haar aandacht gaat vooral uit naar moderne, abstracte kunst. Werken van Vincent van Gogh vormen het middelpunt van haar collectie; Helene koopt tijdens haar leven 91 schilderijen en 175 tekeningen van deze meester.

Helene Müller (1869-1939) trouwt in 1888 met Anton Kröller, die een jaar later de leiding krijgt over het handels – en scheepvaartbedrijf Wm H. Müller & Co. Onder zijn leiding ontwikkelt het bedrijf zich tot een wereldconcern en gaan de Kröllers tot de zeer welgestelden behoren. Zij gaan wonen in Scheveningen. Haar belangstelling voor de kunst ontwikkelt Helene door de lessen van de kunstcriticus en –pedagoog H.P. Bremmer. Geïnspireerd door zijn lessen begint Helene Kröller met het verzamelen van kunst. Bremmer ontwikkelt zich later tot de belangrijkste adviseur bij de aankopen voor haar verzameling. Haar eerste werk wordt in 1907 gekocht; een schilderij van Paul Gabriël. Daarna breidt de collectie van Helene Kröller-Müller zich snel uit. Vanaf 1909 worden vele werken van Vincent van Gogh aangekocht; als eersten de ‘Uitgebloeide Zonnebloemen’ en ‘De Zaaier’. De kunstwerken zijn dan, op aanvraag, te bezichtigen in het pand van Müller & Co aan de Lange Voorhout in Den Haag.

Museumhuis
Helene Kröller heeft van begin af aan het ideaal haar collectie onder te brengen in een soort museumhuis, waar naast woonruimte ook plaats is voor haar verzameling. In 1910 kopen de Kröllers het landgoed ‘Ellenwoude’ in Wassenaar om hier een museumhuis op te bouwen. Ontwerpen van achtereenvolgens de Duitse architecten Peter Behrens en Ludwig Mies worden op ware grootte (!) ter plekke in hout en zeildoek opgebouwd, om vervolgens afgekeurd te worden. Ook een ontwerp van Hendrik Petrus Berlage haalt het niet. Inmiddels koopt Anton Kröller op de Veluwe de terreinen op die nu het park De Hoge Veluwe vormen. Het echtpaar verlegt de aandacht naar dit gebied en ziet nieuwe mogelijkheden voor de bouw van een groot museumhuis. Kort na de opdracht voor het ontwerp van het jachthuis Sint Hubertus, krijgt Berlage in 1916 ook de opdracht tot het ontwerpen van een monumentaal museumhuis.

Recessie
Berlage, die ruim zes jaar voor de firma Wm H. Müller & Co heeft gewerkt, neemt in 1919 ontslag. De Belgische architect Henry van de Velde neemt zijn taak over en werkt het ontwerp van dit grote museum uit tot in de details. Met de bouw wordt in 1920 begonnen; via een spoorlijntje worden op maat gemaakte stenen aangevoerd. Helaas worden de werkzaamheden al snel gestaakt: als gevolg van de internationale recessie komt ook Müller & Co in financiële moeilijkheden. De bouw van het ‘Grote Museum’ wordt nooit meer hervat. Aan de voet van de ‘Franse Berg’ zijn de fundamenten ervan nog steeds te vinden. 

In 1928 brengt het echtpaar Kröller-Müller de collectie onder in een stichting. Deze stichting schenkt in 1935 de collectie aan de Nederlandse Staat. Als tegenprestatie bouwt het Rijk een klein, en naar men dan aanneemt tijdelijk, museum. Dit ‘noodmuseum’ wordt ook ontworpen door Van de Velde en is gebouwd rondom een kruisvormige binnenplaats met een vijver en twee vleugels aan weerszijden. 

Overgangsmuseum
In 1938 wordt het museum geopend en Helene Kröller wordt tot haar overlijden in 1939 de eerste directeur. Na haar dood is duidelijk dat het grote museum er niet zal komen en wordt het ‘overgangsmuseum’ omgedoopt tot Rijksmuseum Kröller-Müller. In 1953 wordt het museum uitgebreid met een congresvleugel en een beeldenzaal. Museumdirecteur A.M. Hammacher wil meer ruimte voor het tentoonstellen van grote beelden. Tussen 1969 en 1977, Rudi Oxenaar is dan directeur, wordt een grote uitbreiding gerealiseerd, ontworpen door de Nederlandse architect Wim Quist. Karakteristiek zijn de lange gangen met veel glas, waardoor de relatie van kunst en natuur wordt benadrukt. In 2005 volgt een grote renovatie van het museum, waarbij de technische voorzieningen, zoals de daglichtregulatie, worden aangepast aan de eisen van de tijd. Door atelierruimte aan het museum toe te voegen ontstaat meer expositieruimte, bovendien wordt een nieuw informatiecentrum ingericht.

Beeldentuin
In 1961 wordt bij het museum een beeldentuin geopend; ook hier zien we weer de combinatie kunst en natuur. Ontwerper van deze tuin is prof. J.T.P. Bijhouwer, die grasvelden inricht alsof het museumzalen zijn. In de tuin, die (na twee uitbreidingen) 25 hectare groot is, worden werken van onder andere Auguste Rodin, Barbara Hepworth en Henry Moore, en later van Snelson, Christo en anderen, geplaatst. In 1964 wordt in de beeldentuin een paviljoen van Gerrit Rietveld, oorspronkelijk uit 1955, herbouwd. Tussen 1990 en 2002 wordt de tuin, onder leiding van museumdirecteur Evert van Straaten gerenoveerd en nieuw ingericht. In 2006 er wordt een beeldenpaviljoen, oorspronkelijk uit 1966, van de hand van Aldo van Eyck gereconstrueerd.

Grote collectie
Het Kröller-Müller Museum herbergt, naast de grote Van Gogh verzameling, werken van vele beroemde schilders als: Pablo Picasso, Claude Monet, Auguste Renoir, Georges Seurat en Juan Gris. Er is ook veel werk van Nederlandse schilders te vinden, zoals: Piet Mondriaan, Theo van Doesburg, Bart van der Leck en Charley Toorop. Beeldhouwkunst is in het museum ruim vertegenwoordigd met werken van onder andere Carl André, Sjoerd Buisman, Jaques Lipchitz en Carel Visser. Daarnaast is er aandacht voor fotografie en audiovisuele media. Jaarlijks vinden een kleine 300.000 bezoekers de weg naar het museum.

Getoonde foto
CO50295