Julianaziekenhuis

Julianaziekenhuis

Ede zou al lang een ziekenhuis krijgen, maar het kwam er maar niet van. Patiënten moesten uitwijken naar omliggende gemeenten. In 1932 kwam aan deze situatie een einde toen de Rotterdamse verpleegsters Van As en Snieder een ziekenhuis(je) inrichtten.

Aan de Stationsweg in Ede stond de mooie, witte villa ‘Dalvey’ al enkele jaren leeg. Zuster Van As huurde de villa en begon er, samen met haar vriendin zuster Snieder, een rusthuis annex ziekenhuis. Er werd een vrouwenzaal voor zes personen ingericht, evenals een mannenzaal voor zes personen. Er kwam een behandelkamer en een badkamer, tevens verloskamer. Een provisiekamer werd omgebouwd tot laboratorium.

Koninklijke toestemming
Drie jaar werd het ziekenhuis alleen door zuster Van As gedreven, zij draaide ook voor het financiële gedeelte op. Zuster Snieder ging al na een jaar weer weg; haar plaats werd daarna enthousiast overgenomen door zuster Verduyn. In 1935 werd koninklijke toestemming verleend om het ziekenhuis ‘Julianaziekenhuis’ te gaan noemen. Het initiatief viel goed; vanaf de eerste jaren al bleek het ziekenhuis voortdurend te klein. Toen de financiële last te hoog ging worden, werd de ‘Vereniging tot steun en instandhouding van het Julianaziekenhuis’ opgericht. Het waren vooral de doktoren De Haan en Heimans die de eerste tijd een helpende hand boden.

Oorlogstijd
Tot de oorlogsjaren groeide het Julianaziekenhuis gestaag en kwam er ook steeds meer personeel. De oorlog remde de groei van het ziekenhuis af, maar met veel moeite kon men doorwerken tot 1944. Toen vorderde de bezetter het voor eigen gebruik. De patiënten werden met paard en wagen, en met een fietsbrancard overgebracht naar de oude pastorie aan de Bergstraat en de Chr. ULO aan de Beukenlaan. Na de luchtlandingen in september 1944 waren er zo veel gewonden dat werd uitgeweken naar hotel Buitenzorg. Later werd ook nog de huishoudschool in de Brouwerstraat gebruikt. Na de bevrijding namen de Canadezen zowel Buitenzorg als de villa aan de Stationsweg in gebruik. Het ziekenhuis werd voorlopig ondergebracht in de gebouwen van het HORA. Zuster Van As was in 1943 weggegaan en had haar levenswerk aan anderen overgelaten. Het Julianaziekenhuis kwam niet ongeschonden uit de strijd en het duurde tot september 1947 voordat de deuren aan de Stationsweg weer open gingen.

Nieuwbouw
Kort na de heropening van het ziekenhuis kon de al jaren eerder beoogde capaciteit op 59 bedden worden gebracht. Op 11 september 1959 verrichte de Commissaris der Koningin de officiële opening van een nieuw ziekenhuis, waarmee de capaciteit op 142 bedden kwam. De bouwkosten van 2,2 miljoen gulden werden voor die tijd als astronomisch hoog beschouwd. In 1963 volgde de aankoop en inrichting van een zusterhuis aan de overzijde van de Stationsweg. Eind jaren ’60 kon dit zusterhuis weer worden verkocht, omdat bij het ziekenhuis een ruime personeelsflat werd gebouwd. Deze werd tegelijk met een nieuwe hoofdingang, een nieuwe polikliniek, een röntgenafdeling en een administratiekantoor opgeleverd. Dit ging ten koste van de oude villa, die geheel gesloopt werd.  Daarna volgde een ingrijpende modernisering van de oude vleugels. De capaciteit van het ziekenhuis kwam daarmee op 180 bedden (en het aantal personeelsleden op ruim 200). De totale kosten voor deze nieuwbouw en verbouwing waren tien en een half miljoen gulden. Op 13 september 1971 kwam Prinses Margriet naar Ede om de opening te verrichten van het bijna nieuwe Julianaziekenhuis. 

Verdere uitbreidingen
Eind 1977 kreeg het ziekenhuis toestemming de nog steeds in gebruik zijnde oude barakken, waarin onder andere de afdeling neurologie was gevestigd, af te breken en daar nieuw te bouwen. In deze uitbreiding kwam de nieuwe intensive care. Er ontstond enige commotie toen bleek dat deze uitbreiding betekende dat het Zwarte Laantje (het Edese vrijerslaantje achter het ziekenhuis) moest worden afgesloten. Felle protesten van omwonenden mochten niet baten. Twee jaar later breidde het Julianaziekenhuis weer uit, nu in de richting van de Tolhuislaan. Hier kwamen, voor die tijd zeer moderne, operatiekamers en de centrale sterilisatieafdeling. In 1980 werd het aantal bedden uitgebreid tot 190 en werkten er 274 fulltimers en 324 parttimers. Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het ziekenhuis kwam in 1982 naamgeefster (nu prinses) Juliana naar Ede om de door Rob Herwig ontworpen binnentuin te openen.

Fusie
In het begin van de jaren ’80 gingen er stemmen op om te komen tot één groot, regionaal ziekenhuis. Dit sloot aan bij het door de Rijksoverheid gevoerde beleid tot fuseren en centraliseren. Er bestond al een samenwerkingsverband tussen de ziekenhuizen van Ede, Veenendaal en Wageningen voor de Verpleegsters Opleiding (het Streekziekenhuis in Bennekom had een eigen opleiding). Na veel discussies over de al dan niet protestants-christelijke identiteit van het toekomstige ziekenhuis kwam het in 1987 toch tot een fusie tussen het Julianaziekenhuis Ede, het Pieter Pauw ziekenhuis in Wageningen en het Streekziekenhuis in Bennekom. In oktober 1990 trad, na lang aarzelen, het Julianaziekenhuis in Veenendaal toe tot de fusiepartners. Daarna ging het relatief snel: in 1993 werd groen licht verkregen voor de nieuwbouw en in juni 1997 ging de eerste paal in de grond. In september 2000 was het nieuwe ‘Gelderse Vallei Ziekenhuis’ gereed.

De verhuizing van de laatste patiënten van het Julianaziekenhuis naar de nieuwe locatie vond op 26 september 2000 in alle vroegte plaats, waarmee na acht en zestig jaar een einde kwam aan het bestaan van dit ziekenhuis. Kort daarna werden de gebouwen geheel gesloopt. In 2008/2009 verrees hier het appartementencomplex ‘Julianapark’, waarmee de naam van het voormalige ziekenhuis in ere werd gehouden.

Getoonde foto
GA10190