Japie van Schagen

Japie van Schagen

Waarom Japie van Schagen ‘Japie’ werd genoemd zal wel altijd een raadsel blijven. Feit is dat hij op 31 augustus 1896 in Den Haag werd geboren als Ernst Johan van Schagen. In de jaren ’20 van de vorige eeuw was hij werkzaam bij een studenten societeit in Wageningen. Toen hij vernam dat in Ede de oude dorpsomroeper (Gaart van der Meijden) was overleden, meldde hij zich bij de gemeente aan als diens opvolger. 

Japie van Schagen werd in 1926 aangenomen en kreeg zelfs een vast contract. Niemand anders dan Van Schagen mocht in het dorp omroepen. En vanaf die tijd klonk zijn welluidende stem door Ede. In het begin gebruikte hij een koekenpan om zijn komst aan te kondigen, later gebruikte hij een gong die hem door de gemeente werd geschonken.

Opdrachten
Japie werd een bekend figuur in Ede naar wie men graag luisterde. Hij ging altijd in stijl gekleed in Veluws kostuum en op zijn hoofd een Veluws petje (zwarte pet met klep). De opdrachten om iets om te roepen waren zeer verschillend, maar bijna dagelijks was zijn stem in het dorp te horen. Voor 85 cent per ‘omroepje’ maakte hij mededelingen van onder andere middenstanders, het slachthuis, de notarissen en de gemeente bekend. Ook particulieren deden regelmatig een beroep op hem. Van Schagen bracht zijn boodschappen vaak op rijm en eindigde altijd met: ‘Zegt het voort, zegt het voort’.

Verschuiving
In de loop van de ruim 45 jaar die Japie van Schagen omroeper was, verschoof het accent van zijn boodschappen meer en meer naar folkloristische activiteiten. Ook werd hij meermaals uitgenodigd voor ‘optredens’ buiten Ede. Naar eigen zeggen had de pers, de radio en de televisie het nut van omroepen bijna geheel overbodig gemaakt. Bij zijn veertig jarig jubileum in 1966 bood de directeur van de VVV (Cees van Barneveld) hem een oorkonde aan en een schilderij, waarop hij in functie was afgebeeld. Toen Japie stopte, was hij nog een van de weinige echte dorpsomroepers van ons land.

Handel
Naast omroepen handelde Van Schagen in allerlei zaken, waaronder tweedehands boeken. Een duidelijke boekhouding van deze activiteiten hield deze bijzondere figuur er niet op na. Hij woonde jarenlang te midden van zijn handelswaar in een garagebox aan de Rozenlaan in Ede. Hij leefde hier zonder gas, water of licht; verzorging in een pension werd door hem afgewezen. Uiteindelijk kreeg hij een eigen woninkje, waarvan hij nog enkele jaren heeft kunnen genieten. Japie van Schagen overleed op 25 maart 1974 in Ede, hij werd 77 jaar oud. Drie dagen later werd de laatste ‘echte’ dorpsomroeper van Ede in zijn woonplaats begraven.

Sinds 1984 kent Ede weer een dorpsomroeper; een rol die Hendrik-Jan van de Zandschulp met verve vervult. Zijn optredens beperken zich vooral tot folkloristische gebeurtenissen in Ede.

Getoonde foto
GA10073