Heideweek

Heideweek

Periode: 1935 tot heden.

Vanaf de heide achter de Langenberg verscheen op 26 augustus 1935, omgeven door elfen en kabouters, Hare Majesteit Calluna I. Samen met haar vier hofdames viel haar een glorieuze intocht in ons dorp ten deel.

Bij de opening van deze eerste Heideweek formuleerde de toenmalige burgemeester van Ede, baron Creutz, de doelstellingen van dit feest als volgt: “In de eerste plaats om de hotel- en pensiongasten een feestelijke afwisseling te geven; in de tweede plaats om de aandacht op de mooie gemeente Ede te vestigen en in de derde plaats wil het een feest zijn voor de Edese bevolking zelf”.

Initiatief
Het initiatief tot het organiseren van een Heideweek werd genomen door het bestuur van de plaatselijke Vereniging voor Vreemdelingen Verkeer. Vooral voorzitter G.J. Smits was de grote animator, die ook met het idee kwam een Heidekoningin in het leven te roepen. Ondanks het feit dat men midden in de crisisjaren zat sloeg het idee toch direct aan. De start van de Heideweek werd grondig voorbereid: behalve een erecomité waren er onder andere commissies voor de reclame, de financiën, het bloemencorso, het openluchtspel, de sport, de straatversiering en de toertochten. De belangrijkste steunpilaren voor de organisatie van deze eerste Heideweek waren de VVV èn ‘het garnizoen’.

Enthousiasme
Het is opmerkelijk dat de Heideweek direct aansloeg bij vrijwel de gehele plaatselijke bevolking. In een klein (heide)dorp als Ede viel weinig te beleven. De zondagse gang naar de kerk was voor velen al een welkome onderbreking van de zware werkweek. Er was één (!) jaarlijkse kermisdag en verder was er de Koninginnedag (toen nog op 31 augustus) die enig vertier brachten. Alleen het 25-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina in september 1923 werd tamelijk uitgebreid gevierd. Als een soort ‘voorloper’ van de Heideweek werd vanaf 1933 in de eerste week van augustus door de vereniging ‘Handel en Industrie’, samen met de VVV, een winkelweek georganiseerd, speciaal bedoeld voor de toeristen. Etalages en gevels werden versierd en er werd onder andere een ballonwedstrijd gehouden.

Programma
De eerste Heideweek begon op maandag 26 augustus 1935. Die dag was er de intocht van de Heidekoningin en een ring-rijderij (met paarden). s’ Avonds was er een openluchtspel in het Maanderzand. Dinsdag ruiterdemonstraties, gymnastiekdemonstraties en een taptoe. Woensdag een bloemencorso en ’s avonds een verlicht corso. Donderdag demonstraties van de hondenclub en een zangdemonstratie op het Reehorst-terrein. Vrijdag een ballonnenwedstrijd en een kinderfeest. De laatste dag, zaterdag, viel samen met de viering van Koninginnedag en werd besloten met vuurwerk en een bal in hotel Buitenzorg. Wat vooral opviel was dat de Edenaren hun straten uitbundig versierden (vooral met heide, die er toen nog ruim voldoende was) en ook verlichtten. In vele straten werden grote erebogen gebouwd, waarvoor de VVV prijzen had uitgeloofd.

Bloemencorso
Het bloemencorso op woensdag was wel het hoogtepunt van de festiviteiten waarvoor enorme belangstelling bestond. Elke zichzelf respecterende buurt en vereniging kwam met een fraaie wagen waarop de meest uiteenlopende onderwerpen werden uitgebeeld. Meer dan vijftig wagens, grotendeels met paarden ervoor, trokken door het dorp. Alle muziekkorpsen uit de gemeente begeleidden de stoet vanaf de Mauritskazerne. ’s Avonds werd het corso nog eens herhaald; nu begeleid door een groot aantal fakkeldragers. Het was echt feest in Ede; in elke wijk of straat in het centrum, maar ook in Ede-Zuid werden door de bewoners straatfeesten georganiseerd. Hierbij werd met hulp van allerlei soorten muziek gedansten gezongen.

Openluchtvoorstellingen
Gezien het grote succes van deze Heideweek was de stap naar een jaarlijks terugkerend feest een logische keuze, waarvoor elk jaar een nieuwe koningin zou worden gekozen. Hoewel de basisevenementen veelal werden gehandhaafd (en dit deels in 2010 nog zijn!) werden nieuwe elementen toegevoegd. Zo werd in 1936 het openluchtspel ‘De Watergeuzen van Den Briel’ uitgevoerd. Bij gebrek aan een echte plas week men uit naar de kanovijver bij wasserij Gelria, waar het talrijke publiek de van verlichtte vetpotjes en lampions voorziene bootjes en kano’s de poort van Den Briel zagen innemen en een grote brandstapel vlam zagen vatten. Vanaf dat zelfde jaar kon ook het nieuw gebouwde openluchttheater ‘De Kuil’ bij de festiviteiten worden betrokken.

Vallen en opstaan
De Heideweek is in de afgelopen 75 jaar een zaak van vallen en opstaan geweest. In 1939 was er al een Heidekoningin gekozen, maar in verband met de mobilisatie werd het feest afgelast. Pas na de oorlogsjaren werd in 1946 de draad weer opgepakt, maar in 1955, ’56 en ‘58 werden er geen Heideweken gehouden. Ook in de jaren 1961 tot en met ’64, en ’67 tot en met ’74 waren er geen Heideweken. Nadat ook 1977 uitviel zijn er geen onderbrekingen meer geweest. De oorzaken voor deze ‘gaten’ zijn divers, maar hebben allemaal te maken met gebrek aan goede organisatoren, en vooral met financiële (on)mogelijkheden. Vanaf 1978 kwam er een nieuwe stichting, vooral te danken aan de inspirerende werkzaamheden van oud VVV-directeur Cees van Barneveld. Onder voorzitterschap van David de Nooy werden de dorpen en buurten meer bij de festiviteiten betrokken en werd er (noodgedwongen) commerciëler gedacht. Ook werd het feest verlengd tot acht dagen.

Prinses
Vanaf 1975 kreeg koningin Calluna (in dat jaar de 20^e) gezelschap van een prinses, genaamd Erica. En zo wordt in het jaar 2010 gesproken over Calluna de 54^e en Erica de 35^e. Veel meer dan in de beginjaren van de Heideweek zijn koningin en prinses het visitekaartje van (toeristisch) Ede. In de loop van het jaar bezoeken zij in het hele land vele evenementen en beurzen om Ede en de Heideweek te promoten. Als de laatste week van augustus aanbreekt overhandigt de burgemeester de sleutel van Ede aan de heidehoogheden, die dan een week lang vanuit hun residentie Buitenzorg, ‘regeren’ over Ede en de andere dorpen. Het feestprogramma omvat meer dan honderd onderdelen, waarbij de openingsavond in ‘De Kuil”, de Heideoptocht (1^e zaterdag), de Vlegeldag in Bennekom (woensdag) en de Oud Luntersedag (2^e zaterdag) de grootste publiekstrekkers zijn.

Getoonde foto
GA10772