De Valk

De Valk

Periode: 1758 tot heden

Wanneer de drie buurten De Valk, Wekerom en Eschoten zijn opgericht en samengevoegd is onbekend. Helaas is het eerste buurtboek verdwenen; het oudst bewaarde boek van de buurt ‘Wekerom-De Valk-Eschoten’ dateert van 1758.

Oorspronkelijk zijn de buurten De Valk en Wekerom samen 1860 bunder (hectare) groot en Eschoten 650 bunder. Volgens een gemeentelijk overzicht uit 1818 heeft De Valk 122 inwoners, 23 woningen, 21 paarden, 79 koeien, 126 schapen en 26 varkens. In 1853 wordt het plan tot verdeling van de buurgronden tijdens een buurspraak goedgekeurd, waarop tijdens de laatste vergadering op 9 januari 1858 de buurt Wekerom-De Valk-Eschoten ophoudt te bestaan.

Gemeenteschool
Tijdens de buurspraak in 1853 waarop men het eens wordt over de verdeling van de gronden onder de geërfden, wordt op voorstel van wethouder Aalbert van Schothorst twee bunder heide aan de gemeente geschonken. Hierop dient een school en een schoolmeestershuis te worden gebouwd. De gemeente neemt de grond dankbaar in ontvangst. Na enige vertraging door afgekeurde tekeningen en wachten op subsidies kan de school op 19 november 1855 in gebruik worden genomen. De school wordt opgezet als een éénmansschool en (hoofd)onderwijzer wordt Jacob van Zanten, die zijn sporen als onderwijzer in Otterlo al verdiend heeft. De openbare school in De Valk is hiermee de eerste school die van gemeentewege in Ede gebouwd is. Overigens wordt deze school in 1929 omgezet in een christelijke school.

Kiesvereniging
In 1915 wordt in De Valk een kiesvereniging opgericht. De politieke activiteit van deze kiesvereniging beperkt zich tot pogingen om voor de buurschappen een vertegenwoordiger in de Edese gemeenteraad te krijgen. De vereniging is niet bij een bepaalde partij aangesloten. Gedurende de korte tijd van haar bestaan besteedt de kiesvereniging grote aandacht aan alles wat de ontwikkeling van De Valk kan bevorderen. Zo ijvert men voor een eigen politieagent, een eigen hulppostkantoor en wordt zelfs de mogelijkheid tot aanleg van een tramlijn besproken. Het is ook deze kiesvereniging die de aanzet geeft tot de oprichting van een coöperatieve aankoopvereniging.

Wateroverlast
Vooral bewoners van de lager gelegen delen van De Valk (de Lage Valk) ondervinden tijdens regenrijke perioden hinder van wateroverlast. Uit de negentiende eeuw zijn verschillende verhalen bekend van mislukte oogsten en ondergelopen woningen. Tot in de twintigste eeuw zijn er bij veel regen problemen omdat het water niet snel genoeg kan worden verwerkt. Aan de Westenengseweg komen drie beken samen: één langs de Westenengsedijk, één uit de Werft en één vanaf de Hoge Valk. De beken zijn dan te smal om al het water te verwerken. Gevolg is ook dat de brug over de Koudhoornweg regelmatig onder water komt te staan. In de jaren dertig van de vorige eeuw komt daaraan een einde door de aanleg van een nieuwe brug die circa een meter hoger ligt. De werkzaamheden worden grotendeels door werkloze mannen verricht, dit in het kader van de werkverschaffing in de crisisjaren.

Coöperatie
In 1916 wordt de Coöperatieve Aankoopvereniging ‘De Valk en Omstreken’ opgericht, in de volksmond de Valkse Bond genoemd. Aanvankelijk wordt een opslagruimte gebruikt van A. Kattebroek aan de Meulunterseweg. Na enige tijd kiest men voor een eigen ruimte, waarvoor een houten pakhuis wordt gebouwd aan de Hoge Valkseweg. In 1927 wordt daar een stenen maalinstallatie bijgebouwd, waardoor men niet langer is aangewezen op de molen van H. van Veldhuisen in Lunteren. Coöperatie ‘De Valk Wekerom’, zoals het bedrijf nu heet, is uitgegroeid tot een middelgrote onderneming met als hoofdactiviteit de fabricage van mengvoer voor alle denkbare takken van veehouderij.

Getoonde foto
GA14742