De Reehorst

De Reehorst

Periode: 1885 tot heden.

Het congres- en cultureelcentrum ‘De Reehorst’ in Ede geniet landelijke bekendheid. Dat het allemaal begonnen is met een grote villa weten slechts weinigen. En dat de ENKA hierin een grote rol speelde is ook niet algemeen bekend.

Graaf Godert Willem van Rechteren-Appeltern liet een fraaie, in Zwitserse stijl met veel hout ontworpen, villa bouwen op een klein landgoed aan de Grintweg in de buurt Maanen. De graaf bouwde de villa als vervanging van zijn huis op een landgoed in Renkum. Dit goed, het latere Oranje Nassau Oord, had hij in 1881 namelijk verkocht aan koning Willem III. Renkum heeft niet lang koninklijke ingezetenen gehad: Koningin Emma schonk in 1901 het hele landgoed aan de Vereniging tot Bestrijding van Tuberculose. In 1885 kwam de villa gereed en kreeg de naam ‘Reehorst’. Hoe de graaf aan deze naam kwam is niet bekend; gedacht wordt aan ‘schuilplaats voor (ree)wild’.

Pensiongebouw
Graaf van Rechteren heeft slechts vijf jaar in zijn Reehorst gewoond. Hij verkocht het landgoed aan de Christelijke Vereniging voor Verzorging van Krankzinnigen en Zenuwlijders. Deze instelling wilde er een verpleegtehuis van maken, maar bij nader inzien vond men de nabijgelegen spoorbaan en het station te onrustig en te gevaarlijk. Daarna heeft het landgoed Reehorst diverse eigenaren gehad, met als laatste de commissaris der Koningin in Gelderland jhr. O.E.G. Quarles van Ufford. Toen deze in 1920 naar Nederlands Indië vertrok, kwam het huis leeg te staan. 
De grondlegger van de ENKA, dr. J.C. Hartogs, kocht in 1922 op een openbare verkoping de villa, omdat hij logiesruimte nodig had om de ENKA-medewerkers van het eerste uur onder te kunnen brengen. Tot 1925 werd Reehorst als pensiongebouw gebruikt. 

Ontspanningsruimte
Daarna werd het in gebruik genomen als ontspanningsruimte voor het personeel van de ENKA en vonden enkele verbouwingen plaats. Er werd onder andere ruimte gecreëerd voor een biljartclub, een muziekvereniging, zangkoren, een kaatsclub, enzovoort. Tot de jaren 30 van de 20^e eeuw had het gebouw een goede functie, maar het bleef ondanks de aangebrachte verbeteringen ondoelmatig. Ook werden de zalen te klein, zeker toen er ook (stomme) films werden vertoond. De oude moestuin en kwekerij werden benut door de voetbalvereniging ENKA, waarbij de voormalige stallen dienst deden als kleedruimte. Op het zelfde veld werden tijdens nationale feestdagen volksspelen gehouden, opgeluisterd door de ENKA-harmonie. In 1930 werd op het terrein een geheel nieuw theater gebouwd, waarna de villa werd gesloopt.

Schouwburg
De nieuwe Reehorst was voor die tijd een prachtig en modern gebouw. De grote zaal was geschikt voor toneelvoorstellingen, concerten èn als filmzaal. Vanaf die tijd kreeg De Reehorst een streekfunctie en niet meer exclusief voor ENKA-medewerkers. Veel Edenaren hebben daar voor het eerst van hun leven een film gezien. In 1933 gaf het Gelders orkest voor de eerste keer een concert in De Reehorst. Op de terreinen achter het gebouw kwamen voetbalvelden en tennisbanen. ENKA was inmiddels AKU geworden.

In de jaren ’60 liep het verenigingsleven terug, mede door de komst van de TV. Er ontstond een jaarlijks exploitatietekort en de AKU wilde van het gebouw af. Even was er sprake van dat er zich een puddingpoederfabriek zou vestigen, maar in 1966 werd De Reehorst voor één miljoen gulden overgenomen door de gemeente Ede. Na verschillende verbouwingen, waarbij de filmvoorstellingen enige maanden in de oude danszaal van ‘Buitenlust’ werden gehouden, werd De Reehorst in 1972 feestelijk heropend als sociaal- en cultureelcentrum. Het beheer van het centrum werd ondergebracht in een stichting.

Congrescentrum
Het jaar 1996 was cruciaal voor De Reehorst: het stichtingsbestuur en vooral directeur J. Witte wilden de schouwburgzaal verbouwen tot congreszaal. Daardoor zou Ede zonder schouwburg komen te zitten. Na veel discussie in de gemeenteraad en bemiddeling door wethouder Gijp van Soest kwam men toch tot een compromis. De schouwburgzaal werd multifunctioneel d.w.z. geschikt voor congressen en voor voorstellingen, de grote zaal kreeg een capaciteit van vijfhonderd bezoekers. De gemeente verleende de Reehorst vanaf dat jaar een subsidie van 500.000 gulden jaarlijks.

In 2004 werd gestopt met het vertonen van films, omdat het bioscoopbezoek sterk terugliep als gevolg van concurrentie (Cinemec) en het verdwijnen van militairen uit de nabij gelegen kazernes.

Getoonde foto
GA25523