De Bospoort

De Bospoort

Het Bospoortgebied, door Edenaren ‘De Bospoort’ genoemd, wordt omzoomd door de Molenstraat, de Notaris Fischerstraat, de Amsterdamseweg en de Grotestraat. Het oude centrum van Ede lag vroeger meer naar het noorden; vanaf de Oude Kerk tot aan het huidige café De Bospoort waren er bijna huis aan huis winkeltjes en werkplaatsen te vinden.

Wanneer we in de eerste jaren van de 20^e eeuw rondwandelen in dit gebied dienen we te weten dat de straatnamen anders waren dan tegenwoordig. Daar waar nu de Grotestraat de Molenstraat kruist, boog de weg linksaf, ging onder de naam Grotestraat verder, over wat we nu Molenstraat noemen. Dit stukje straat werd ook wel de ‘Lord van Wiehestraat’ genoemd. Even verder boog de weg rechtsaf (nu Notaris Fischerstraat) en behield de naam Grotestraat tot aan de Amsterdamseweg. Het rechtdoor gaande stuk straat vanaf de kruising met de Molenstraat had de naam Boschpoortstraat (nu Grotestraat).

Molenstraat
Als we vanaf de eerder genoemde kruising linksaf de Grotestraat inlopen zien we aan de linkerzijde op de hoek de bakkerij van Kees Brinkman, met daarnaast juffrouw De Ruiter in garen en band, schoenmaker Schuring en de kuiperij van Kees van Leeuwen. Daarnaast zien we twee galanterieën winkels: ‘De goedkope winkel’ van Gerrit Jan van Wijhe en zijn zuster en daarnaast op de hoek van de Torenstraat ‘Het goedkope verkoophuis’ van Rik Nestelroy. Als we de rechterzijde van dit stukje Grotestraat bekijken, zien we als eerste de smederij van Lambertus Geels, met daarnaast de winkel in aardewerk van Herz en vervolgens P. van Voorthuizens bakkerij en sigarenwinkel, de drogisterij van de weduwe Van Dalen en op de hoek ‘De Faam’, de manufacturenwinkel van Theo de Jong.

Grotestraat linkerzijde
Als we rechtsaf de Grotestraat vervolgen zien we links op de hoek het huis van dokter A.J. Thomas met daarnaast ‘Zeldenrust’, de limonadefabriek en bierhandel van P.G. IJsseldijk. Daarnaast zien we kruidenier Aal Busser en brood- en banketbakker Hansman, met daarnaast het steegje naar de ‘smalste treinovergang van Nederland’. Vervolgens zien we ‘De Posthoorn’, het café-logement met tuin en het koetshuis van de Posthoorn, in gebruik als stalling voor rijtuigen en auto’s van Gerrit van Laar. Op het terrein voor dit koetshuis wordt op maandagmorgen markt gehouden. Er naast loopt een steegje naar de halte ‘Gemeentehuis’ van de kippenlijn. Daarna komt het grote ‘Fischerhuis’ van de notarisfamilie Fischer, met vervolgens de timmerwerkplaats van Kees de Koning, de textielhandel van E. van de Weerd, de schoenmakerij van zijn broer J. van de Weerd en de groenten- en fruitzaak van Ruler. Bijna op de hoek van de Amsterdamseweg ligt de pastorie van de Noorderkerk, waar ds. W. Mulder in woont.

Grotestraat rechterzijde
Bezien we vanaf De Faam de rechterzijde van dit stuk Grotestraat dan zien we eerst de bakkerij van H. Rutel (later Werner), Van Silfhouts koloniale- en grutterswaren en het kantoor van de spaarbank. Daarnaast staat het in 1899 in gebruik genomen Gemeentehuis. Iets terug liggend van de weg zien we ‘Villa Dorpszicht’ van luitenant Van Voorst Evekink. Daarnaast timmerman Evert Heij met een winkel in ijzerwaren, de drogist Busser en de familie Foeken en vervolgens aannemer Wagensveld.

Amsterdamseweg
Kijken we vanaf de spoorlijn de Amsterdamseweg in dan zien we rechts de fraaie Noorderkerk, een gereformeerde kerk gebouwd in 1903, op de hoek voorbij de Grotestraat ligt de bakkerij van Jan Koops en verderop op de hoek van de Bospoortstraat de groentehandel van Otto Koetsier. Aan de linkerzijde van de weg zien we het huis van veearts Abspoel en naast het Stompekamperpad  ’t winkeltje van Lammert van de Bospoort en zijn vrouw Bartje. Daarnaast zien we schoenmaker Ten Ham, schoenmaker Stemfoort en Frederik Bosch rijwielhersteller en smid. Op de hoek van de Otterlose weg zien we café ‘De Boschpoort’ van Hendrik van Holland. Kijken we even de Otterloseweg in dan zien we nog de winkel van Hendrik Menting in potten, pannen en aardewerk, en vervolgens café ‘De Korenbloem’ van Cornelis Teunissen.

Boschpoortstraat
Gezien vanaf het café zien we in de Boschpoortstraat rechts na de al genoemde Otto Koetsier, ‘De Toko’ van fotograaf Henri de Paauw, met daarnaast de sigarenwinkel van Gerrit Plomp, vervolgens slager Hendrik Jan van Deutekom en daarna het kantoor van de gemeenteontvanger (die er ook woont). Aan de linkerzijde vinden we bakker Van de Wetering, slagerij Holtrust, de groenten-fruit-aardappelhandel van Gerrit Heij en bijna aan het eind vleeshouwer Job Berlijn met ‘kosjer’ geslacht vlees. Verder zijn er de niet met name genoemde winkels en bedrijfjes van een manufacturier, een zadelmaker, een kruidenier, een groenteboer, nog een bakker, een schilder, een poelier, een metselaar, een timmerman, een melkboer en een kleermaker.

Steegjes
Er zijn twee verbindingssteegjes tussen de Grotestraat en de Boschpoortstraat. Beide zijn officieel naamloos; het ene steegje wordt door de buurt het Wilhelminasteegje genoemd, het andere het Politiesteegje. In het eerstgenoemde steegje vinden we de kleermakerij van Willem ten Ham. In het tweede, in een verbouwd woonhuis, het politiebureau.

Plattegrond
Deze beschrijving van de Bospoort beoogt niet volledig te zijn. Het wil slechts een beeld schetsen van deze buurt aan het begin van de vorige eeuw. Meer informatie is te vinden in het Historisch Museum Ede dat beschikt over een plattegrond van het dorp waarop aangegeven is wie, waar woonde in 1832. Een zeer waardevol en informatief werkstuk uit 1990, gemaakt door Jan Hartgers. Deze oud postbesteller en erelid van de Vereniging Oud Ede geeft een completer overzicht, maar dan zeventig jaar eerder.

100 jaar later
Wandelen we in het heden door het Bospoortgebied dan zien we dat er veel is veranderd in honderd jaar. We herkennen nog: de ‘Noorderkerk’, niet meer in gebruik als godshuis; ’t Winkeltje van Lammert, nu museum-winkel; café ‘De Bospoort’, villa ‘Dorpszicht’ en het ‘Fischerhuis’, nu in gebruik door kunsthandel Simonis en Buunk. Als enige winkel trofffen we tot 2021 nog de firma Geels aan die nog op de oorspronkelijke plaats was gevestigd. Dit pand is inmiddels gesloopt. Er staat nu een appartementencomplex.

Getoonde foto
GA14156