Christelijk Streeklyceum. Enkele grepen uit de geschiedenis van een orthodox-protestantse school

Christelijk Streeklyceum. Enkele grepen uit de geschiedenis van een orthodox-protestantse school

Een aantal voorstanders van orthodox-protestants middelbaar onderwijs in Ede maakte in 1960 gebruik van de vrijheid van onder­wijs en stichtte een tweede middelbare school voor Ede en omstreken. De grondslag van Het Christe­lijk Streeklyceum stond garant voor een duidelijk orthodox-protestantse signatuur: "De Heilige Schrift als Gods onfeilbaar Woord naar de belijde­nis van de kerken van de reforma­tie hier te lande, zoals die in 1618/9 is vastge­legd in de Drie Formulieren van Enigheid".

Zonder slag of stoot is de school er niet gekomen. Met name over de locatie van de school en over de subsidie is in de gemeenteraad fel gediscussieerd. Sommige raadsleden zagen de school als een bedreiging voor het Marnix College. Toen uiteindelijk ook de SGP vóór stemde, was de weg vrij. Dat gebeurde pas nadat het bestuur van de school had toegezegd, dat men in de school de oude Statenvertaling van 1618/1619 zou gebruiken.

Huisvesting
De school werd onderge­bracht in een oud evangelisatiegebouwtje van de gerefor­meerde kerk aan de Verlengde Maanderweg, gemeubileerd met afge­dankte schoolmeubelen. Begonnen werd met een twaalftal docenten en 88 leerlingen. 

Toen de subsidie in 1961 werd verkregen, verhuisde het Streeklyceum naar houten barakken aan de Irenelaan. De noodbouw moest elk jaar met drie à vier lokalen worden uitgebreid. Ook in het voormalige Marktgebouw werd les gegeven. In 1971 werd de dependance 'Zuid' in gebruik genomen. Deze werd gehuisvest in de afgeschreven gebouwen van Victoria Vesta aan de Tooroplaan. Een jaar later betrok men aan de Mauvestraat een tweede dependance. In 1975 werd afscheid genomen van de houten barakken en vertrok de school naar de (stenen) nieuwbouw aan de Bovenbuurtweg: na vijftien jaar deed het Streeklyceum zijn "intrede in het stenen tijd­perk". Helaas was het gebouw bij de opening al te klein. Slechts 1050 leerlingen vonden er onderdak; de rest kreeg les in enkele noodlokalen naast de nieuw­bouw.

Toename aantal leerlingen
De regionale industrialisatie en de daarmee samenhangende explosieve bevolkingsgroei van zowel Ede als van de dorpen in de directe omgeving, evenals de verminderde belangstelling voor het beroepsonderwijs en de komst van het HAVO, zorgden voor veel leerlingen. In 1960 was de school met 88 leerlingen gestart; zes jaar later telde men 441 leerlingen. In 1985, toen de school vijfentwintig jaar bestond, was het totaal aantal leerlingen tot 1550 en het aantal docenten tot negentig gestegen.

Bij de toelating van nieuwe leerlingen was een van de orthodox-protestantse grondslag afwijkende godsdienstige overtuiging van de ouders geen enkel bezwaar. Zelfs leerlingen uit rooms-katholieke gezinnen waren welkom. De enige voorwaarden waren dat deze leerlingen de protestant­se gods­dienstles­sen moesten bijwonen en dat hun ouders geen lid van de Vereniging zouden worden, omdat zij de statuten niet konden onderschrijven.

Identiteit
De school was de enige orthodox protestants-christelijke middelbare school in de regio. Uitgaande van de grondslagformule werd ten aanzien van het benoemingsbeleid bepaald, dat iedere docent de Drie Formulieren diende te onderschrijven. Tevens moest de sollicitant verklaren kerkelijk meelevend te zijn. Evenals elders ontstond echter ook aan het Streeklyceum al spoedig een zekere spanning tussen datgene wat in de oude formules was samengevat en het dagelijkse schoolgebeuren. Maatschappelijke en culturele ontwikkelin­gen, zoals de veranderende invloed van kerk en geloof in de samenleving, nieuwe visies op bepaalde bijbelgedeelten en geloofswaarheden en een andere kijk op veel maatschappelijke zaken, veroorzaakten een verschui­ving in de identiteit van de school. Het is het dilemma van elke pluriforme school. 

Verontruste kerkenraden
Al in 1980 spraken de kerkenraden van de Christelijk Gereformeerde Kerk en van de Hervormde Gemeente, die beide in het bestuur van het Streeklyceum vertegenwoordigd waren, hun verontrusting uit over het organiseren van popavon­den en disco's, het in de les behandelen van moderne literatuur, evolutie­theorie, homofi­lie en seksualiteit. 

Dat de uitwerking van de grondslag een voortdurende aanpas­sing vraagt aan de veranderende normen in kerk en maatschappij, daarover was men het in meerder­heid aan het Streeklyceum na vele jaren wel eens. Maar de concretisering van dit alles in de dagelijkse onderwijs- en vormingspraktijk was, evenals voor menige andere christelijke school, ook voor het Streek­ly­ceum een groot probleem. 

Benoemings- en toelatingsbeleid
In enkele gevallen werden in tijden van lerarenschaarste docenten in tijdelijke dienst benoemd die andere godsdienstige of levensbeschouwe­lij­ke opvattingen huldigden dan de school krachtens haar grondslag voor­schreef. Ook het ruime toelatingsbeleid leverde wel veel leerlingen op, maar die waren lang niet allemaal van orthodox-protes­tantse huize.

Megafusie
Het overheidsbeleid van schaalvergroting en grotere autonomie voor de scholen, bracht de bestaansmogelijkheid van enkele protestants-christelijke scholen in de regio Ede in gevaar. Bij het Streeklyceum meldden zich jaarlijks gemiddeld vijftig leerlingen minder aan. In 1991 telde de school nog 1308 leerlingen. Enkele jaren later kwam het tot een 'megafusie' van vijf scholen: de MAVO's 'Bospoort' en 'Vossevelde', de interconfessionele MAVO-VBO school 'De Haverlan­den' (Wageningen), de protestants-christelijke VBO-school 'Ede­Noord' en het Streekly­ceum sloten zich aaneen tot de protes­tants-christe­lijke scholengemeen­schap voor Voortgezet Onderwijs 'Het Streek'. Aan deze scholen was een aantal rooms-katholieke en ‘andersdenkende’ docenten verbonden.

Het bestuur van het Streeklyceum ging desalniettemin met de fusie akkoord en accepteerde daarmee deze 'andersdenken­den' binnen de nieuwe scholenge­meenschap. Zij moeten via een 'Allonge', een aanhangsel bij de akte van benoe­ming, verklaren het uitgangspunt van de school te zullen respecteren. Dit leidde ertoe dat na de fusie een nog groter deel van de kinderen uit orthodox-protestantse gezinnen in plaats van naar 'Het Streek', naar de typisch orthodox-protestantse scholen in Veenen­daal en Amers­foort ver­trok. Voor hun ouders is 'Het Streek' niet 'zwaar' genoeg. 

Deze ontwikkeling, reeds in gang gezet tijdens het bestaan van het Streek­lyceum, betekent het definitieve einde voor de ideeën van isole­ring en verzui­ling van waaruit indertijd 'Het Christe­lijk Streeklyceum' is opgericht. Met de vorming van 'Het Streek' kwam in 1995 het einde van 'Het Christe­lijk Streekly­ceum te Ede'.

Bronnen
1. Archief Marnix College Ede.
2. Stenen Streek, Chr. Streeklyceum 1960-1976.
3. C.E.H.J.Verhoef, Het Marnix College te Ede, 1937-1997; de identiteit
  van een ontzuilde samenwerkingsschool, De Zandloper, 1997-3.
4. idem, met een beknopte inleiding over de verzuiling in Nederland en enkele  aanvullingen, in: Bijdragen en Mededelingen van de Gelre, deel XC, 1999, pg.158-188.
5. Rijksarchief Gelderland Arnhem, archiefblok 0809,ETI, inventarisnr. 725, 730.
6. Verslagen gemeenteraadsvergaderingen Ede, 16-03-1960, 01-03-1961, 29-03-1961, 03-07-1963, 06-07-1966, 26-07-1967, 24-01-1968, 28-08-1968.
7. Archief geref.kerk Ede.
8. Gemeentearchief Ede
9. Edese Courant, 09-09-1960, 19-06-1981, 07-11-1984.
10.Notulen kerkenraads¬vergadering Evang.-Luth.gem.Ede, 17-04-1964.
11.Archief Ned.Hervormde Taborgemeente Ede.
12.Archief Ned.Hervormde gemeente te Ede.
13.Op maandag ben ik nog zo moe, 25 jaar CSLE, 1985.
14.Gelders Dagblad, 11-06-1997.
15.Informatie-folder voor sollicitanten, uitg.CSLE.
16.Verslag Commissie Doelstellingen CSLE, nov.1978.
17.Verslag Ouderavond CSLE, 30-01-1978.
18.Ede Stad, 14-05-1984, 09-09-1987.
19.Gedachten over school, Schoolwerkplanontwikkeling, uitg.CSLE, juli 1986.
20.Woorden van bezinning, Vereniging CSLE, 01-10-1980.
21.Verslag algemene bestuursvergadering, CSLE, 15-12-1988. 
22.A.G.van Bruggen, Een dure plicht.
23.Statuten van de "Stichting voor Protestants-Christelijk Voortgezet Onderwijs voor de regio Ede-Wageningen", uitg.CLSE.
24.Studiedag over School¬vi¬sie, 06-01-1997, uitg.Het Streek.
25.Informatieboekje 'Streekwijzer', uitg.Het Streek.

Getoonde foto
GA55884