Bijenmarkt

Bijenmarkt

Periode: 1650 tot heden

Er zijn bronnen die Floris van Wevelinghoven (1379-1393), bisschop van Utrecht, noemen als de stichter van de bijenmarkt in De Klomp. Meer betrouwbare aanwijzingen dateren uit het midden van de 17e eeuw, waaruit blijkt dat bij de oude herberg aldaar ook een honingzemerij was. De historische plaats waar vermoedelijk de eerste bijenmarkt werd gehouden, was een weiland dat grensde aan de tuin van ‘Het Ooievaarsnest’. Dat was een vrijstaand huis tegen het goed ‘De Clomp’, aan de weg naar Ede, op de grens van ’t Sticht en Gelre.

Bakermat
Het zwaartepunt van de bijenhouderij in ons land lag van oorsprong in de regio’s Gelderse Vallei, Neder Veluwe en de Veluwezoom. Door haar centrale ligging zou de gemeente Ede kunnen worden beschouwd als de bakermat van onze nationale imkerij. De heide verkeerde in de 18^e eeuw in prima conditie: 62% van de gemeente Ede bestond uit heide en de talrijke schaapskudden hielden de hei kort en jong. Boekweit, wat in die tijd op grote schaal verbouwd werd, en heide waren een rijke bron voor de bijen, evenals de vele boomgaarden in de Betuwe. De vraag naar honing was groot; het was eeuwenlang nagenoeg de enige zoetstof. Ook de vraag naar bijenwas was groot; paraffine- en stearinekaarsen waren nog niet uitgevonden. 

Grootste markt
Begin 19^e eeuw bedroeg de aanvoer op de markt in De Klomp soms meer dan 10.000 bijenvolken. De aanvoer van de korven vond al in de vroege morgen plaats, zodat de bijen, in verband met temperatuurstijgingen, tijdig konden uitvliegen. Deels kwamen deze volken uit de Betuwe en ook uit Brabant. Na de bloeitijd van de fruitbomen gingen veel volken ‘zwermen’ en ontstonden nieuwe zelfstandige volken. De Veluwse boeren brachten omstreeks die tijd (begin juli) hun wol naar de markt en besteedden een deel van de opbrengst aan de overtollige Betuwse bijenvolken. En zo ontstond in De Klomp een bijenmarkt, die werd beschouwd als de grootste ter wereld en in zijn goede dagen soms meer dan een week duurde.

Splitsing
Later splitste de bijenmarkt zich als gevolg van religieuze twisten tussen de Stichtsen en de Geldersen op in twee groepen. Schertsenderwijze sprak men toen van protestantse en roomse bijen! In De Klomp had marktmeester Hupkes de leiding en op een paar honderd meter verder aan de Nieuweweg, bij logement De Bijenkorf, de RK marktmeester Van Kessel. In het begin van de 20^e eeuw, toen de bijenteelt in omvang sterk afnam gingen de twee markten weer samen en wist de gemeente Veenendaal deze binnen haar grenzen te brengen.

Albert Schothorst
Een groot imker in de 19^e eeuw was Albert Schothorst (1814-1899), wonende op de ‘Kreijenspraak’ in De Valk. Schothorst hield er een professionele imkerij op na. Hij was goed bevriend met de bekende ds. Heldring en was jarenlang wethouder in Ede. Schothorst was niet enkel bijenboer, maar maakte gedegen studie van de bijenteelt en publiceerde daar in 1842 ook over. Andere bekende grote imkers in onze gemeente waren onder andere: de broers Geurt en Kees van de Brink in Bennekom (Den Wildenkamp) en de broers Geurt en Willem Speelziek op de Ginkel (Hindenkamp).

VBBN
De bijenteelt liep sterk terug en eind 19^e eeuw leidde dat tot de oprichting van de Vereniging tot bevordering van de Bijenteelt in Nederland. De bijenstand in Nederland was in de laatste jaren van die eeuw gehalveerd als gevolg van verouderde bedrijfsmethoden en onvoldoende onderricht. En weer toonde de gemeente Ede zich de bakermat van de imkerij: de drie notarissen van Lunteren, R. Dinger, J.H.T.W. van den Ham en G.J. Wilbrink waren samen met de onderwijzers B. Wigman uit Lunteren en ‘meester’ T.C. Hootsen uit Ederveen de belangrijkste grondleggers van de VBBN.

De traditie van de bijenmarkt wordt nog steeds voortgezet: in Veenendaal werd in 2011 de 59^ste naoorlogse bijenmarkt gehouden. De handel op sportpark Panhuis was zeer beperkt, maar de folklore er omheen maakte veel goed.

Getoonde foto
GA10464