Het Pakhuis

Het Pakhuis

Periode: 1560 tot heden

Eens was op de plaats waar nu de buurtschap Het Pakhuis te vinden is de ‘haven’ van Ede te vinden. De geschiedenis gaat terug tot de ontginning van de Gelderse en Stichtse Venen, en het ontstaan van Veenendaal.

De Bisschop Davids Grift loopt van de Grebbeberg tot Amersfoort en vormt de verbinding tussen de Rijn en de Eem. Al in 1481 kwam een kanaal gereed, wat echter spoedig verzandde en dus onbevaarbaar werd. Onder Karel V werd de Grift tussen 1546 en 1552 hersteld en verder doorgetrokken. Dit kanaal is zeer belangrijk geweest bij de ontwikkeling van Veenendaal. Het was de hoofdader in een zich alsmaar uitbreidend net van vertakkingen/sloten, die ‘wijken’ werden genoemd. De wijken werden gebruikt om turf af te voeren met platbodemschuiten. Ook in Gelders Veenendaal ontstonden deze wijken.

Spijker
Vanuit de Boveneindse Grift liep zo’n wijk door tot de Kade. Hier werd een ‘zwaai’ aangelegd waar de schuiten konden keren. Deze schuiten vervoerden aanvankelijk alleen turf, maar later ook wel andere goederen. Na verloop van tijd werd bij de zwaai een ‘spijker’ opgericht: een spijker is een verzamelplaats van goederen. Hier werd vooral wol opgeslagen, die verder per schuit kon worden getransporteerd (en per kar was aangevoerd). Ook goederen die voor Ede bestemd waren, werden hier aangevoerd, opgeslagen en daarna verder gedistribueerd. Zo kreeg Ede rond 1560 z’n verbinding over water, via de Grift en de Rijn, met Holland en de overige delen van Nederland.

Over land
Later kreeg de overslagplaats de karakteristieke naam ‘Het Pakhuis’. Waarschijnlijk hoorde er een boerderij bij, want oude Edenaren hebben het nog altijd over ‘bie d’n boer van’t pakhuus’ als ze deze  buurtschap aanduiden. Langs de wijk werd ook een zandpad aangelegd die Buurtsteeg (later Buurtweg) werd genoemd. Toen het waterverkeer afnam, konden de goederen over land naar de Kade (en verder) worden vervoerd, hoewel de wijk tot aan Het Pakhuis het langst in stand bleef.

De Klomp
Op een zelfde wijze ontstond aan het eindpunt van de Boveneindse Grift, bij de Zwarte Edervenen een zwaai en overslagplaats van turf en later anderen goederen. Rond deze ‘spijker’ ontstond vanaf ca.1565 de buurtschap De Klomp.

Vandaag de dag herinnert in de buurtschap Het Pakhuis niets aan het roemruchte verleden. Vooral de aanleg van de A12 (vanaf 1941) heeft de meeste sporen uitgewist. Een snackbar, enkele bedrijven, wat woningen en boerderijen vormen deze kleine buurtschap, maar een haven is er niet te bekennen.

Getoonde foto's:
GA21949  Buurtschap Het Pakhuis in 2008