Notaris Johannes van den Ham

Notaris Johannes van den Ham

Zonder notaris J.H.Th.W. van den Ham zou Lunteren er waarschijnlijk heel anders hebben uitgezien. Lunteren was aan het einde van de 19e eeuw een onaanzienlijk dorpje, met Mark-gronden in communaal (gezamenlijk) bezit. Op initiatief van notaris Van den Ham werden de oude Marken verdeeld, waardoor de gronden in particulier bezit meer rendement konden opbrengen.

Johannes Hermannus Theodorus Wilhelmus van den Ham werd geboren in 1822 in Barneveld. Aanvankelijk wilde Johannes van den Ham niet studeren en maakte hij als matroos meerdere wereldreizen. Na het verliezen van zijn wilde haren keerde hij terug naar huis en ging, net als zijn oudste broer, voor notaris studeren. Zijn eerste aanstelling kreeg hij in Loenen. In 1863 werd hij benoemd tot notaris in Lunteren, als opvolger van zijn plotseling overleden broer. Hij werd jong en kinderloos weduwnaar, en heeft zijn verdere leven gewijd aan het welzijn van de boerenbevolking van Lunteren. Van den Ham zou tot 1884 in functie blijven, om zich daarna bezig te houden met zijn veelzijdige belangen en liefhebberijen.

Lunteren was achtergebleven in de moderne (landbouw) ontwikkeling en gelegen in een vrij geïsoleerd gebied, met een sterk traditioneel ingestelde bevolking. Om hierin verandering te brengen richtte de notaris in 1873 de Luntersche Tuinbouwvereniging op. Men werkte aan het kweken van nieuwe vruchtenrassen, vooral appel en peer. Maar ook verbeterde aardappelrassen en frambozen droegen een steentje bij aan de verbetering van de levensomstandigheden van de (keuter)boeren. Naar Van den Ham is ook de door hem gekweekte ‘Notarisappel’ vernoemd; een gevoelig ras dat nu in de vergetelheid is geraakt.

Ook de bijenteelt achtte Van den Ham geschikt voor de kleinere boeren in deze streek. Zelf had hij een bijenstal van zo’n tachtig korven. Hij maakte later ook deel uit van het bestuur van de Lunterse Bijenvereniging (opgericht in 1899).

Van het grootste belang voor Lunteren is de notaris, toen al oud-notaris, geweest bij de verdeling van de Mark-gronden. Vanuit Lunteren ondernam, vaak vergezeld van kandidaat-notaris R. Dinger, vele reizen naar Den Haag, om daar de mogelijkheden voor verdeling van gemeenschappelijke gronden te bespreken. Dit werd mogelijk door de wet van 1886. Er moest echter met algemene stemmen door de deelgerechtigden tot verdeling worden besloten. Uiteindelijk werd men het na vele moeizame onderhandelingen in 1889 eens wie welke ‘reep’ grond toegewezen kreeg. Het gezag van de ‘oude notaris’ was daarbij van doorslaggevende betekenis. Deze verdeling was het begin van een grotere welvaart voor de Lunterse bevolking.

Opvolgers Gerrit Jan Wilbrink (notaris van 1884 tot 1895) en Rutgerus Dinger (notaris van 1895 tot 1946) hebben eveneens veel invloed gehad op de groei van Lunteren, in de geest van Van den Ham.

Bij de verdeling van de buurtgronden verworven de notaris en enkele medestanders grote aaneengesloten stukken grond die minder geschikt waren als landbouwgrond. In totaal werd rond de Galgenberg circa 130 hectare aangekocht. Hier is tussen 1889 en 1892 onder zijn leiding, Van den Ham was inmiddels 70 jaar, het Lunters Buurtbos aangelegd.

Johannes van den Ham is 90 jaar oud geworden en nagenoeg tot zijn dood gezond en actief gebleven. Hij stierf in 1912 en liet het buurtbos na aan de (op dat moment op te richten) Stichting Het Luntersche Buurtbosch. Alle gronden, inclusief De Koepel, kwamen in het bezit van de stichting, die bovendien ook nog een bedrag van drieduizend gulden ontving voor onderhoud van het bos.

Getoonde foto
GA13779