Walderveense Molen

Walderveense Molen

Periode: 1895 – heden

De eerste Walderveense Molen

In 1569 staat in de buurtschap Walderveen al een korenmolen. Deze Walderveense standerdmolen staat op een kruispunt van 2 wegen: de Postweg van Amersfoort naar Arnhem en de weg van Barneveld naar Renswoude. Walderveen is in deze tijd een belangrijk knooppunt. Dagelijks rijden er postkoetsen voorbij. 

De eerste houten molens worden standerdmolens genoemd. Ze zijn gebouwd tussen 1100 en 1700. Omdat in ons land de wind steeds uit een andere hoek waait, zijn de molens zo gemaakt dat het bovenste deel kan draaien. Bij de standerdmolen staat het bovenste deel van de molen op een soort standaard waarmee deze naar de wind gedraaid kan worden. Meer dan drie eeuwen lang bepaalt deze molen het gezicht van Walderveen. 

In 1699 koopt Gijsbert Melissen de Walderveense standerdmolen samen met een stuk grond van ‘7 morgen’ voor 4.000 gulden. In een oude beschrijving staat: ‘Als Gijsbert vanuit zijn molen richting De Glind keek, kon hij de boerderij De Glindhorst zien.’ Dat is een afstand van ruim 3 kilometer. Blijkbaar zijn er dus geen grote bomen in de streek, maar slechts hakhout, geschikt voor takkenbossen. De Gelderse Vallei moet omstreeks 1880 een kaal landschap zijn geweest. Dikke eiken balken voor het bouwen van een molen zijn schaars, en moeten van ver weg komen.

De tweede Walderveense Molen

In 1890 wordt de Walderveense molen verkocht aan Hendrik Mulder uit Lunteren. Vanwege de bouwvalligheid van deze molen laat Mulder zo’n 25 meter verderop een nieuwe Walderveense molen bouwen.  Deze nieuwe molen wordt gebouwd door molenmaker Wijnveen uit Voorthuizen (later Ede). Dit is een achtkantige stellingmolen, afkomstig uit Zaandam en daterend uit 1849. Een stellingmolen is een op een verhoging (stelling) gebouwde molen om zo meer wind te kunnen vangen. Mulder vestigt zich hier in 1895 als molenaar. Nadat de nieuwe molen klaar is, sloopt Mulder de oude, bouwvallige standerdmolen. In de stenen romp van de molen wordt een hardstenen gevelsteen gemetseld met het opschrift ‘A. MULDER 1895’. 

Noodweer

Deze Walderveense molen is geen lang leven gegund. Op Eerste Pinksterdag, 4 juni 1911, wordt tijdens een noodweer de nieuwe molen door de bliksem getroffen en brandt vervolgens bijna helemaal af. Slechts het stenen voetstuk blijft nog intact. Hendrik Mulder laat in 1912 de Walderveense molen herbouwen door molenmaker Wijnveen uit Voorthuizen. Om de kosten van de bouw van de nieuwe molen zo laag mogelijk te houden, maakt hij onder anderen gebruik van onderdelen van molens elders uit Nederland, zoals van een tweedehandse molen uit Drachten (vier Noorderkoggen), uit Lambertschaag) en uit de Zaanstreek (de kap). De nieuwe molenkap is waarschijnlijk afkomstig van molensloper Gebr. De Boer uit Oostzaan. De molenonderdelen worden per schip naar Nijkerk vervoerd en per paard en wagen naar Walderveen gebracht en daar opgebouwd. 

De romp blijkt te wijd voor de onderbouw en de kap is te groot voor de romp. Om de romp op de onderbouw van de oude molen neer te kunnen zetten wordt de onderbouw tot op de bovenkant van de ramen gesloopt. Daarna wordt de onderbouw naar buiten toe uitlopend opgemetseld, waardoor als het ware een onderbouw met een wespentaille is ontstaan. Dat de kap te groot is voor de romp is goed te zien aan de achterkant, waar de kap ver boven de romp uitsteekt. In 1918 neemt Arie Mulder de molen over van zijn vader Hendrik. 

Naast de molen komt een maalderij. In de oorlogsjaren fungeert de molen als militaire uitkijkpost voor de Duitsers en later voor de Canadezen. Tijdens een februaristorm in 1953 lijkt het weer mis te gaan met de Walderveense molen. Een gedeelte van de wieken waait dwars door de stelling heen. In 1962 volgt echter een complete restauratie en dit zal nog enkele keren daarna worden herhaald. De molen is nog geregeld in werking voor het malen van veevoer en meel voor menselijke consumptie.

De Walderveense Molen is door Ede geplaatst op de Monumentenlijst. Als motivatie is daarbij vermeld dat het gaat om een “fraai bouwwerk van belang uit oogpunt van oudheidkundige en volkskundige waarde.” 

Eigenschappen

• Type molen: 8-kante stellingmolen
• Categorie: windmolen
• Functie: korenmolen, het malen van veevoer en meel voor menselijke consumptie
• Inrichting: 2 koppel maalstenen
• Maalvaardig: Ja
• Bouwjaar: 1895
• Restauraties: 1912, 1916, 1962, 1980, 1990, 2004/2005

Eigenaren

• van 1895 – 1918 H. Mulder
• van 1918 – 1948 A. Mulder
• van 1849 – 1964 Fa. A. Mulder & Zonen 
• van 1964 – 1975 A. Mulder & Zonen C.V.
• v.a. 1975 - heden Gemeente Ede

Getoonde foto
CO50108